Wpływ polifenoli zawartych w warzywach i owocach na gospodarkę węglowodanową organizmu 

Polifenole, w tym flawonoidy, kwasy fenolowe, proantocyjanidyny i resweratrol, stanowią dużą i heterogenną grupę fitozwiązków, które znajdują się naturalnie w licznych produktach roślinnych, takich jak herbata, kawa, wino, kakao, ziarna zbóż, soja, owoce i jagody. Coraz więcej dowodów wskazuje, że różne polifenole obecne w codziennej diecie, zwłaszcza w postaci świeżych warzyw i owoców mogą korzystnie wpływać na metabolizm węglowodanów na wielu poziomach. Wyniki dotychczas przeprowadzonych badań z zastosowaniem modeli zwierzęcych, jak i badań z udziałem ludzi wykazały, że polifenole i pokarmy lub napoje bogate w polifenole zmniejszyły poposiłkową odpowiedź glikemiczną i hiperglikemię na czczo, a także poprawiły gwałtowny wyrzut insuliny i wrażliwość insulinową.

Jak się okazuje, diety charakteryzujące się naturalnie wysoką zawartością polifenoli przyczyniają się do obniżenia stężenia glukozy we krwi, prawdopodobnie w wyniku zwiększenia wczesnego wydzielania insuliny i poprawy wrażliwości insulinowej. Niewątpliwie takie działania mogą korzystnie wpływać zarówno na profilaktykę, jak i przebieg cukrzycy oraz znacząco zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Produkty żywnościowe będące bogatym źródłem polifenoli mogą także hamować działanie α-amylazy i α-glukozydazy, czyli enzymów zaangażowanych w proces trawienia sacharydów, a także hamować wchłanianie glukozy w jelicie przez zależny od sodu transporter glukozy 1 (SGLT1), stymulować wydzielanie insuliny i zmniejszać wątrobową produkcję glukozy. Polifenole mogą również zwiększać wychwyt glukozy zależny od insuliny, nasilać aktywność kinazy białkowej aktywowanej monofosforanem adenozyny (AMPK), modyfikować mikrobiom jelitowy i działać przeciwzapalnie.

W jednym z niedawno opublikowanych badań z udziałem ludzi dokonano oceny wpływu polifenoli znajdujących się w truskawkach, a także w żurawinie na wrażliwość insulinową, tolerancję glukozy, wydzielanie insuliny, profil lipidowy oraz markery stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego u uczestników eksperymentu, którymi były osoby ze stwierdzoną insulinoopornością, natomiast bez cukrzycy ze wskaźnikiem masy ciała BMI ≥ 25 kg/m2, obwodem w pasie powyżej 94 cm wśród mężczyzn i powyżej 80 cm pośród kobiet. Pierwsza grupa badanych otrzymywała każdego dnia napój zawierający 333 mg polifenoli pochodzących z truskawek i żurawiny, natomiast grupa kontrolna wypijała codziennie napój placebo, który charakteryzował się zbliżonym smakiem do napoju z polifenolami, niemniej jednak nie zawierał tych fitozwiązków.

Po upływie 6 tygodni eksperymentu autorzy badania zaobserwowali, że w grupie spożywającej napój owocowy obfitujący w polifenole wystąpił istotny statystycznie wzrost wrażliwości insulinowej o 14 % ocenionej za pomocą niezwykle wartościowej metody euglikemicznej klamry metabolicznej, a z kolei pole pod krzywą dla C-peptydu w pierwszych 30 minutach doustnego testu tolerancji glukozy było niższe w porównaniu z grupą kontrolną, co wskazuje, że regularna kilkutygodniowa konsumpcja polifenoli zaowocowała obniżeniem pierwszej fazy wydzielania insuliny, której zresztą wzrost jest charakterystyczny dla początkowego etapu rozwoju insulinooporności. Nie zaobserwowano natomiast istotnych różnic w odniesieniu do pozostałych porównywanych pomiędzy grupami parametrów.

Konkludując, powszechnie powtarzane przez liczne opiniotwórcze krajowe i zagraniczne towarzystwa naukowe, jak również przez wielu specjalistów z dziedziny żywienia oraz zdrowia, rekomendacje dotyczące codziennego odpowiedniego spożycia świeżych warzyw oraz owoców są absolutnie zasadne i powinny stanowić solidny fundament każdego programu żywieniowego o działaniu prozdrowotnym. Należy ponadto podkreślić, że świeże warzywa i owoce zawierają obok polifenoli, również szereg witamin, składników mineralnych, innych związków bioaktywnych oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne frakcje błonnika pokarmowego, które mają w dodatku korzystny wpływ na profil lipidowy oraz markery stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego, przez co wykazują pozytywne działanie na gospodarkę węglowodanową organizmu oraz stanowią profilaktykę wielu chorób dietozależnych, takich jak cukrzyca typu 2, czy choroby układu sercowo-naczyniowego.