Właściwości zdrowotne daktyli 

Owoce daktylowca właściwego (Phoenix dactylifera L.) były w tradycyjnej medycynie stosowane w wielu kulturach jako medykament służący do leczenia szerokiego spektrum rozmaitych dolegliwości, takich jak chociażby zaburzenia żołądkowo-jelitowe, gorączka, obrzęki, zapalenie oskrzeli czy trudno gojące się rany [1]. Obecnie palma daktylowa jest powszechnie uprawiana nie tylko w Azji i Afryce, lecz także w Australii, Meksyku, Stanach Zjednoczonych oraz Ameryce Południowej [2]. Według danych przedstawionych w 2014 roku przez FAO (Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa) całkowita światowa produkcja daktyli przekroczyła 7,5 miliona ton metrycznych rocznie i wciąż stale rośnie.

Nie ulega wątpliwości, że zarówno daktyle świeże, jak i suszone należą do produktów żywnościowych, które cechują się relatywnie wysoką wartością odżywczą [2]. Są one szczególnie bogate w węglowodany (glukozę i fruktozę), błonnik pokarmowy, składniki mineralne (potas, magnez, wapń, fosfor, żelazo, miedź, selen), witaminy (foliany, pirydoksynę, niacynę, witaminę K) oraz β-karoten, cholinę, luteinę i zeaksantynę [3, 4]. Na domiar tego, owoce palmy daktylowej zawierają rozmaite bioaktywne fitozwiązki, takie jak chociażby karotenoidy, polifenole (m.in.: kwasy fenolowe, izoflawony, lignany i flawonoidy), garbniki oraz sterole roślinne [1, 2]. Stężenie i kompozycja tych składników jest bardzo zróżnicowana w zależności od kilku parametrów, w tym odmiany daktyli, etapu zbioru owoców, warunków przechowywania, procesu przetwarzania po zbiorach oraz pochodzenia geograficznego produktów żywnościowych i warunków glebowych.

Ogromne zainteresowanie właściwościami prozdrowotnymi owoców palmy daktylowej doprowadziło w ostatnich latach do wielu badań farmakologicznych in vitro i in vivo, a także identyfikacji oraz oceny ilościowej różnych klas bioaktywnych fitozwiązków w nich obecnych [1, 2, 4]. Dotychczas przeprowadzone badania in vitro wykazały, że daktyle charakteryzują się właściwościami przeciwbakteryjnymi, przeciwgrzybiczymi, przeciwutleniającymi, przeciwzapalnymi, przeciwproliferacyjnymi i przeciwangiogennymi, czyli hamującymi rozwój unaczynienia guza. Stwierdzono, iż zarówno spożycie daktyli, jak i syropu daktylowego wiąże się z licznymi korzyściami zdrowotnymi, za które w głównej mierze odpowiedzialne są naturalnie występujące w owocach drzewa daktylowego bioaktywne fitochemikalia.

Warto podkreślić, że zainteresowanie aktywnymi biologicznie fitochemikaliami znajdującymi się naturalnie w owocach, w tym również w daktylach wyraźnie wzrosło w ostatnich dekadach wśród naukowców, a nawet klinicystów ze względu na ich dobrze udokumentowane działanie antyoksydacyjne i antyzapalne, jak również właściwości obniżające stężenie cholesterolu we krwi oraz inne potencjalne korzyści zdrowotne, takie jak chemoprewencja raka czy zapobieganie cukrzycy typu 2 i chorobom układu sercowo-naczyniowego [1, 2, 4]. Uważa się, że daktyle są dobrym źródłem antyoksydantów i mogą być stosowane jako żywność funkcjonalna w profilaktyce oraz ewentualnie wspomaganiu leczenia zaburzeń związanych ze stresem oksydacyjnym i chorób zakaźnych.

Wykazano, iż zarówno owoce palmy daktylowej, jak i ich przetwory, takie jak syrop daktylowy cechują się wysoką zawartością związków polifenolowych, antocyjanów, fitosteroli i karotenoidów [2, 4]. Co ważne, korzyści zdrowotne wynikające z regularnego włączania do diety owoców palmy daktylowej u zdrowych osób nie są ograniczone wyłącznie do produktów żywnościowych pochodzących z określonego regionu świata, lecz z wielu różnych krajów, na co wskazują dostępne dane.

Warto jednak zwrócić uwagę, że regularna konsumpcja daktyli suszonych oraz syropu daktylowego nie jest szczególnie rekomendowana u osób z chorobami przewodu pokarmowego, szczególnie w stanie zaostrzenia nieswoistych chorób zapalnych jelit czy zespołu jelita nadwrażliwego. Ponadto, zaleca się szczególnie dużą ostrożność i wyjątkowo umiarkowane spożycie wspomnianych produktów u osób z otyłością, cukrzycą typu 2, w stanie przedcukrzycowym, bądź wymagających z określonych powodów stosowania diety lekkostrawnej z ograniczeniem podaży błonnika pokarmowego i suszonych owoców.

U osób zdrowych nie ma natomiast powodu do obaw przed konsumpcją suszonych daktyli, które nie są dodatkowo dosładzane i tym samym warto je dodawać w rozsądnych ilościach do porannej owsianki, jaglanki czy przygotowywać pyszne i zdrowe desery w formie kulek owocowych, batonów, ciast, bądź domowej nutelli. Ponadto, suszone owoce palmy daktylowej są świetną przekąską dostarczającą cennego paliwa w postaci węglowodanów dla sportowców i osób aktywnych fizycznie podczas długotrwałego treningu czy nawet zawodów w dyscyplinach sportowych o charakterze wytrzymałościowym, np. jazda na rowerze czy bieganie na długich dystansach.