Popularne artykuły

Konsumpcja kofeiny a stężenie kortyzolu
Healthy Lifestyle

Konsumpcja kofeiny a stężenie kortyzolu 

Nie ulega żadnej wątpliwości, że kawa jest jednym z najczęściej spożywanych napojów na całym świecie, jak również stanowi główne źródło kofeiny dla większości populacji [1]. Pomimo, iż kawa jest przede wszystkim kojarzona z zawartością kofeiny to jednak jest to złożona mieszanina ponad 1000 różnych bioaktywnych związków, które wykazują szerokie spektrum właściwości biologicznych w organizmie człowieka, w tym działanie antyoksydacyjne, antyzapalne, antynowotworowe, ergogeniczne, przeciwzmęczeniowe czy przeciwfibrotyczne (chroniące przed włóknieniem tkanek) [2].

W licznych badaniach dowiedziono, że regularne spożywanie kawy wiąże się z szeregiem korzyści zdrowotnych, w tym ze zmniejszonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, mniejszą częstością występowania cukrzycy typu 2 oraz zmniejszoną śmiertelnością z powodu chorób zapalnych, sercowo-naczyniowych, a także zgonu z jakiejkolwiek przyczyny [2, 3]. Wiele badań epidemiologicznych wykazało również związek między wyższym spożyciem kawy a lepszymi wynikami testów poznawczych, a także odwrotną zależność między konsumpcją kawy a ryzykiem rozwoju demencji starczej oraz choroby Alzheimera.

Popularność kawy i innych napojów zawierających kofeinę, takich jak herbata, kakao czy yerba mate wynika z jednej strony z atrakcyjnego smaku i aromatu, a z drugiej strony z ich wpływu na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, w tym zwłaszcza zdolności do blokowania receptorów adenozynowych i zwiększania uwalniania endorfin, adrenaliny, noradrenaliny, dopaminy oraz serotoniny [4]. Ponadto wykazano, iż kofeina przyjmowana w dawkach pokarmowych przyczynia się do zwiększenia stężenia zarówno hormonu adenokortykotropowego (ACTH), jak i kortyzolu u ludzi w spoczynku, a także u tych poddanych obciążeniu psychicznemu.

Kortyzol jest hormonem steroidowym, który wydzielany jest przez warstwę pasmowatą kory nadnerczy według rytmu dobowego z najwyższym stężeniem w godzinach porannych około czasu przebudzenia i najniższym obserwowanym we wczesnych fazach snu [4]. Wspomniany dobowy rytm wydzielania kortyzolu jest ważny dla utrzymania optymalnego funkcjonowania organizmu człowieka, bowiem przyczynia się między innymi do regulacji bilansu energetycznego oraz konsolidacji pamięci podczas snu.

W 4-tygodniowym badaniu skrzyżowanym przeprowadzonym metodą podwójnie ślepej próby z udziałem 96 zdrowych dorosłych zauważono, że codzienna konsumpcja kofeiny powoduje częściową, lecz nie całkowitą tolerancję wyraźnego wpływu kofeiny na wydzielanie kortyzolu [4]. Odnotowano, iż odpowiedź kortyzolu na kofeinę była zmniejszona, natomiast nie całkowicie wyeliminowana u zdrowych młodych mężczyzn i kobiet, którzy codziennie spożywali kofeinę. Reakcja osi podwzgórze – przysadka – nadnercza (HPA) była szczególnie widoczna u osób spożywających codziennie w domu umiarkowane dawki kofeiny wynoszące 300 mg na dobę, natomiast została skutecznie zmniejszona u osób spożywających większe dawki.

W jeszcze innym randomizowanym, kontrolowanym badaniu klinicznym z udziałem 96 zdrowych dorosłych osób wykazano, iż kofeina przyczyniła się do zwiększenia poziomu kortyzolu u badanych w połączeniu ze stresem psychicznym i podejmowanym wysiłkiem fizycznym, co sugeruje jej interakcję z głównymi mechanizmami działania organizmu w odpowiedzi na stres psychiczny oraz procesami metabolicznymi zachodzącymi podczas wykonywanych ćwiczeń fizycznych [5]. W niniejszym badaniu zaobserwowano, że kofeina przyjmowana przed wysiłkiem fizycznym podwyższała stężenie kortyzolu zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet na skutek stymulacji funkcjonowania centralnego układu nerwowego, lecz także możliwych interakcji z obwodowymi mechanizmami regulującymi aktywność osi HPA, zwłaszcza u kobiet. Warto również zaznaczyć, że wyniki innych badań z udziałem osób aktywnych fizycznie regularnie wykonujących trening siłowy wykazały spójnie, że wysokie dawki przyjmowanej kofeiny (np. 6 mg na kg całkowitej masy ciała czy 800 mg) na około godzinę przed rozpoczęciem jednostki treningowej powodują znaczący wzrost stężenia kortyzolu w surowicy krwi i ślinie [6, 7].

Konkludując, w świetle aktualnych dowodów naukowych regularne przyjmowanie kofeiny w postaci kawy, innych napojów będących jej bogatym źródłem, bądź suplementów diety może przyczyniać się do wzrostu stężenia kortyzolu we krwi i ślinie oraz zwiększenia ogólnej aktywności osi HPA. Co ważne, efekt ten w dużym stopniu będzie zależał od wielu czynników, takich jak m.in.: dawka, postać, pora spożycia, płeć, temperament, obciążenie psychiczne, ogólny styl życia oraz czas trwania, charakter i intensywność podejmowanego wysiłku fizycznego [4, 8].

Sprawdź też: Kofeina od A do Z

Powiązane artykuły

Dodaj komentarz

Wymagane pola są zaznaczone *