Co unikatowego kryją w sobie zielone warzywa liściaste? 

Bez cienia wątpliwości, niewłaściwy sposób odżywiania jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju chorób przewlekłych, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, nowotwory, schorzenia układu oddechowego, czy cukrzyca, które według danych przedstawionych przez Światową Organizację Zdrowia stanowią przyczynę, aż 70 % wszystkich zgonów na całym świecie, a w niektórych krajach takich jak Australia nawet 90% [1].

Dlaczego warto jeść warzywa?

Istnieje wiele dowodów potwierdzających realną potrzebę zwiększania podaży warzyw w diecie, bowiem stanowi ona absolutną podstawę podejścia dietetycznego do pierwotnej profilaktyki wspomnianych chorób przewlekłych. Niemniej jednak, pomimo rozpowszechnionych i długotrwałych komunikatów promujących zdrowy sposób odżywiania w celu między innymi właśnie zwiększenia konsumpcji świeżych warzyw w społeczeństwie, większość ludności na świecie ma wciąż niskie spożycie warzyw [1].

Warto podkreślić, że aktualne wytyczne żywieniowe sugerują ogólny wzrost spożycia wszystkich warzyw, bowiem opierają się głównej mierze na wynikach dotychczas przeprowadzonych badań epidemiologicznych, które łączą diety bogate w warzywa z mniejszą częstością występowania chorób przewlekłych i wskazują, że poszczególne składniki odżywcze występujące obficie w warzywach mają działanie ochronne w tej materii [1]. Jak się jednak okazuje, niektóre warzywa mogą przynosić znacznie większe korzyści zdrowotne w porównaniu z innymi, co oznacza, że ​​nie wszystkie warzywa mają taki sam wpływ na organizm człowieka.

Jakie działanie wywierają substancje znajdujące się w warzywach?

Warzywa zawierają wiele wartościowych składników odżywczych i fitochemicznych, m.in.: błonnik pokarmowy, magnez, potas, witaminę C, witaminę K, azotany, flawonoidy, karotenoidy, związki siarki organicznej, które według licznych doniesień naukowych, w tym opublikowanych metaanaliz mają pozytywny wpływ na zdrowie układu sercowo-naczyniowego [1]. Wykazano, iż wspomniane substancje zawarte w warzywach mogą przyczyniać się do prewencji chorób układu krążenia za pomocą szeregu mechanizmów, które obejmują:

• modulację aktywności enzymów,
• zmianę ekspresji genów i szlaków sygnałowych,
• regulację ciśnienia tętniczego krwi,
• regulację metabolizmu lipidów i glukozy,
• właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwpłytkowe,
• wpływ na funkcję śródbłonka naczyń,
• osłabienie uszkodzenia mięśnia sercowego,
• redukcję stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego,
• zwiększenie regionalnego przepływu krwi,
• rozluźnienie mięśni gładkich naczyń krwionośnych,
• hamowanie adhezji leukocytów do powierzchni śródbłonka naczyń.

Zielone warzywa liściaste – krótka charakterystyka

Warzywa można sklasyfikować na różne sposoby, a jednym z nich jest klasyfikacja w oparciu o kolory, która odzwierciedla z jednej strony barwniki roślin warzywnych, jak również z drugiej strony obecność określonych fitochemikaliów, takich jak chociażby β-karoten (barwa pomarańczowa), antocyjanidyny (barwa czerwona) i chlorofil (barwa zielona). Ponadto, uważa się, iż liście warzyw są najbardziej aktywne metabolicznie oraz są zarazem najbardziej odżywczą częścią warzyw, bowiem stanowią dobre źródło folianów, karotenoidów (luteina, β-karoten), witaminy C, E, K, flawonoli (kwercetyna, kaempferol), azotanów, żelaza, cynku, wapnia i magnezu [1].

Spożycie zielonych warzyw liściastych a choroby sercowo-naczyniowe

W wielu dużych badaniach obserwacyjnych stwierdzono dotychczas odwrotne powiązanie między konsumpcją zielonych warzyw liściastych, a ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, w tym choroby niedokrwiennej serca oraz udaru mózgu [1]. Ponadto w metaanalizie autorstwa Pollock R. z 2016 roku, uwzględniającej 8 badań opublikowanych jedynie przez czasopisma recenzowane i naukowe stwierdzono, że wysokie dzienne spożycie zielonych warzyw liściastych znacznie zmniejsza częstość występowania schorzeń układu krążenia [2]. Co ciekawe, w prospektywnym badaniu populacji liczącej łącznie 45 411 chińskich zdrowych mężczyzn i kobiet w przedziale wiekowym 45 – 74 lat, całkowite spożycie warzyw, w tym zielonych warzyw liściastych oraz warzyw krzyżowych, nie było istotnie związane z ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2 [3].

W niniejszym studium, zaobserwowano natomiast, że konsumpcja warzyw była powiązana z niższym ryzykiem rozwoju choroby niedokrwiennej serca. Chociaż nie ma wątpliwości, że odpowiednia podaż warzyw jest kluczowym elementem zdrowej diety, to jednak wyższe spożycie warzyw liściastych może nie gwarantować takich samych korzyści zdrowotnych jeśli chodzi o obniżenie ryzyka cukrzycy typu 2, jakie zaobserwowano dotychczas w przypadku chorób sercowo-naczyniowych,  bowiem dowody z metaanalizy dostępnych badań kohortowych nie są na ten moment przekonujące.