9 zaskakujących korzyści zdrowotnych skwalenu 

Słowem wstępu

Skwalen jest cząsteczką wytwarzaną przez ludzi, zwierzęta i rośliny. Jest prekursorem cholesterolu i wszystkich hormonów steroidowych [1]. Jest strukturalnie spokrewniony z niektórymi dobroczynnymi związkami występującymi w roślinach, w tym żeń-szeniu, dyni, rozmarynie i tymianku (triterpenoidach) [2]. Bogatym źródłem skwalenu jest zarówno w oliwa z oliwek, jak i olej z wątroby rekina [3].  Skwalen ma pewne korzystne właściwości, gdy jest spożywany wraz z pożywieniem lub jako suplement. Należą do nich potencjalne efekty przeciwnowotworowe, ochronne i nawilżające w skórze, aktywność przeciwutleniająca, a nawet poprawa odpowiedzi immunologicznej na szczepionki.

Skwalen kontra skwalan

Ważne jest, aby nie mylić skwalenu ze skwalanem. Skwalen jest rozkładany na skwalan w organizmie przez pewne enzymy (epoksydaza skwalenowa, znana również jako monooksygenaza skwalenu) [4]. Skwalan jest również powszechnie wykorzystywany w produktach kosmetycznych, ale jego działanie różni się od tego, czego możemy oczekiwać od skwalenu[5].

Naturalne źródła i suplementy

Istnieje wiele naturalnych źródeł skwalenu oraz ich suplementy:

- Oliwa z oliwek: Oliwa z oliwek jest powszechnym źródłem skwalenu. Oliwa z oliwek zawiera około 3,9 do 9,6 gramów skwalenu na litr [6].

- Olej z wątroby rekina: Olej z wątroby rekina jest najbogatszym znanym źródłem skwalenu. Poziomy skwalenu są wysokie w tkankach tłuszczowych rekinów. *

* Naukowcy zajmujący się nowotworami kiedyś uważali, że skwalen odpowiada za to, że rekiny nie chorują na nowotwory. Ta teza upadła, ponieważ po dokładniejszych badaniach okazało się, że rekiny nie są w 100% odporne na raka i wśród osobników pojawiają się zachorowania. Nie zmienia to faktu, że skwalen może pełnić ważną funkcję ochronną.

- Inne źródła: Skwalen występuje również w oleju palmowym, oleju z kiełków pszenicy, oleju amarantowym i oleju z otrębów ryżowych [7].

- Skwalen jest również produkowany naturalnie w organizmie i jest prekursorem cholesterolu.

Mechanizm działania

Skwalen działa w naszym organizmie na wiele sposobów. Możemy do nich zaliczyć m.in[8,9,10]:

- będąc prekursorem syntezy cholesterolu i hormonów steroidowych, takich jak testosteron i estrogen,

- hamowanie reduktazy HMG-CoA, która blokuje szlaki biorące udział w rozwoju raka,

- zwiększenie produkcji kolagenu (prokolagen typu 1), zmniejszając uszkodzenia i zmarszczki spowodowane promieniami UV,

- wspiera procesy pro-nawilżające w skórze, działając jako naturalny balsam,

- zmniejszenie dwuniciowych pęknięć w DNA, obniżenie uszkodzeń DNA,

- aktywacja enzymów obejmowała cykl Krebsa i fosforylację oksydacyjną, wraz ze wzrostem detoksykacji organizmu (zależne od glutationu),

- zwiększenie metabolizmu tłuszczów poprzez aktywację PPARα,

- ochrona przed uszkodzeniami oksydacyjnymi,

- możliwy wzrost zdrowego poziomu cholesterolu (HDL).

Korzyści zdrowotne wynikające z suplementowania skwalenu

1) Skwalen chroni skórę 

Skwalen znajduje się w zewnętrznej warstwie skóry i odgrywa ważną rolę w ochronie przed promieniowaniem. Bez wystarczającej ilości skwalenu promienie UV mogą wywoływać stan zapalny na skórze [11]. U 40 kobiet powyżej 50. roku życia, suplementacja skwalenu podawana przez 90 dni zmniejszyła zaczerwienienie i poprawiła aktywność kolagenu przy niskich dawkach (13,5 g na dzień). Przy wyższych dawkach (27 gramów na dzień) zmniejszały się zmarszczki. Obie dawki były skuteczne w zmniejszaniu śmierci komórek spowodowanej promieniowaniem UV [12]. U 23 kobiet (DB-RCT) połączenie skwalenu i przeciwutleniającego fulerenu-C60 przez 8 tygodni zmniejszyło widoczność zmarszczek [13]. Skwalen może być przydatny w leczeniu zaburzeń skóry, takich jak łuszczyca, zapalenie skóry i trądzik [14]. Jednak w pilotażowym badaniu młodych mężczyzn (w wieku od 15 do 20 lat) poziom skwalenu jest ponad dwukrotnie wyższy u osób z trądzikiem. Oznacza to, że skwalen może zaostrzać trądzik [15]. Produkty rozpadu skwalenu mogą prowadzić do trądziku (utlenianie skwalenu) [16].

2) Skwalen może wykazywać właściwości antyrakowe

Doksorubicyna jest powszechnym lekiem stosowanym w chemioterapii. U myszy połączenie doksorubicyny i skwalenu zwiększyło działanie przeciwnowotworowe doksorubicyny. Skwalen zwiększył gromadzenie się doksorubicyny wewnątrz guza, kierując ją wyłącznie do komórek rakowych. Przedłużył również działanie doksorubicyny w organizmie [17]. U myszy z rakiem trzustki skwalen poprawiał odpowiedź guzów na terapię. Czyni to poprzez zmianę sieci naczyń krwionośnych zaopatrujących guz [18]. U myszy dodanie skwalenu do skóry przed ekspozycją na nowotworowe cząsteczki całkowicie zahamowało wzrost raka [19]. W komórkach skwalen w połączeniu z chemioterapią (cisplatyną) był 10 razy skuteczniejszy w zabijaniu komórek nowotworowych niż sama chemioterapia [20]. Skwalen zwiększył właściwości przeciwnowotworowe doksorubicyny (leku chemoterapeutycznego) w komórkach.

3) Skwalen może pomóc w zmniejszeniu skutków ubocznych chemioterapii

Cisplatyna jest lekiem chemioterapeutycznym, który często powoduje działania niepożądane. U myszy z nowotworami jelit kombinacja skwalenu-cisplatyny zapobiegała powstawaniu nowotworów bez żadnych objawów toksycznych efektów ubocznych [21]. U myszy skwalen zmniejszał uszkodzenie DNA powodowane przez doksorubicynę w chemioterapii, szczególnie gdy skwalen podawano po doksorubicynie [22]. U myszy skwalen zwiększył 5-krotnie tolerancję doksorubicyny. Zapobiega również osłabieniu serca, które jest powszechnym działaniem ubocznym leczenia doksorubicyną.

4) Skwalen jest silynym przeciwutleniaczem

U myszy, połączenie skwalenu z astaksantyną, antyoksydantem, prowadzi do wyższej aktywacji enzymów antyoksydacyjnych (SOD1, GPX1), w porównaniu z podawaniem samej substancji. Dlatego połączenie skwalenu z innymi przeciwutleniaczami może zwiększyć jego zalety przeciwutleniające [23]. W ludzkich komórkach skóry skwalen usuwał wolne rodniki i zmniejszał uszkodzenia spowodowane stresem oksydacyjnym [24]. W komórkach połączenie skwalenu i innych przeciwutleniaczy (astaksantyny i fukoksantyny/fukoksantinolu) zmniejszyło szkodliwe działanie tłuszczów [25].

5) Skwalen może poprawić funkcję mitochondrialną

U młodych i starszych szczurów suplementacja skwalenu poprawiła funkcję mitochondrialną w wątrobie poprzez zwiększenie aktywności kilku szlaków wytwarzania energii (cykl Krebsa i fosforylacja oksydacyjna) [26]. Skwalen wspiera także procesy odtruwania organizmu (zależne od glutationu) [27].

6) Skwalen może pomóc w przypadku otłuszczenia wątroby

Skwalen może pomóc w stłuszczeniu wątroby poprzez zwiększenie metabolizmu tłuszczów (aktywuje PPARα) [28]. Syntaza skwalenu to enzym, który wytwarza skwalen. Myszy, które nie syntetyzują skwalenu (z niedoborem syntazy skwalenu) wykazują objawy dysfunkcji wątroby i nieprawidłowego powiększenia wątroby (ze względu na zwiększoną produkcję farnezolu). Jednak wyższy poziom syntezy skwalenu u myszy był związany ze zwiększoną wielkością wątroby i dysfunkcją, wraz z wysokim poziomem cholesterolu [29]. Dlatego delikatna równowaga między wysokim i niskim poziomem skwalenu może być korzystna w leczeniu zaburzeń czynności wątroby.

7) Skwalen chroni neurony dopaminowe w chorobie Parkinsona

W mysim modelu choroby Parkinsona, skwalen, podawany przez 7 dni, utrzymywał poziomy dopaminy w mózgu. Zmniejszono uszkodzenia oksydacyjne i zapobieżono toksyczności substancji chemicznej, która niszczy neurony dopaminowe (6-OHDA) [30]. U much, zarówno ekstrakt roślinny (Bougainvillea glabra Choisy) zawierający skwalen jak i substancję powodującą objawy podobne do choroby Parkinsona (parakwat) podawano przez 4 dni. Dodatek skwalenu poprawił mobilność i zapobiegał utracie dopaminy i śmierci komórek [31].

8) Skwalen może poprawić odpowiedź na szczepionki

W komórkach skwalen jest stosowany jako dodatek do szczepionek, ponieważ zwiększa odpowiedź immunologiczną (aktywowanie komórek prezentujących antygen i komórek T) [32]. U 13 ochotników suplementacja olejkiem z wątroby rekina, zawierającym 3,6 g skwalenu, zwiększyła liczbę białych krwinek, które zwalczają bakterie [33].

9) Skwalen i cholesterol

Skwalen jest prekursorem cholesterolu. Nie jest jednak do końca jasne, czy skwalen zwiększa dobry czy zły poziom cholesterolu. Długotrwałe spożycie skwalenu u ludzi nie wykazało stałego wpływu na poziom cholesterolu [34]. U 120 osób w podeszłym wieku (DB-RCT), połączenie skwalenu i leku statynowego, prawastatyny, obniżyło stężenie cholesterolu całkowitego, LDL, stężenie triglicerydów i podwyższyło poziom HDL. Jednak u 9 długotrwale chorych w szpitalu z dysfunkcją serca i wysokim poziomem cholesterolu, skwalen podawany 3 razy dziennie przez 7 do 30 dni nie miał wpływu na stężenie trójglicerydów we krwi lub poziom cholesterolu całkowitego [35]. Dodanie 1 mg skwalenu dziennie przez 9 tygodni wraz z olejem rzepakowym odwróciło korzystny wpływ oleju rzepakowego na poziom cholesterolu, zwiększając poziom złego cholesterolu (VLDL, IDL, LDL) [36]. U 16 zdrowych mężczyzn (RCT) pojedyncza dawka skwalenu zwiększała poziom złego cholesterolu (VLDL) w ciągu 9 do 12 godzin po spożyciu [37]. U 13 ochotników suplementacja olejem z wątroby rekina o zawartości 3,6 g skwalenu dziennie zwiększyła poziom cholesterolu całkowitego i obniżyła poziom dobrego cholesterolu (HDL) w stosunku do cholesterolu całkowitego [38]. U samców myszy, skwalen zwiększył HDL, "dobry" cholesterol [39]. Jednak u szczurów blokowanie skwalenu powodowało obniżenie złego poziomu cholesterolu (VLDL i triglicerydów) [40]. U chomików suplementacja zarówno skwalenu, jak i oleju z wątroby rekina, który jest znanym źródłem skwalenu, znacznie podwyższył poziom całkowitego cholesterolu we krwi. Skwalen zwiększył również poziom trójglicerydów [41]. Skwalen obniża również wysoki poziom cholesterolu w komórkach wątroby [42]. Wpływ skwalenu na poziom cholesterolu może być różny u ludzi, zwierząt i izolowanych komórek. Może również zależeć od czasu trwania leczenia oraz od indywidualnych uwarunkowań.

• CARDIOVASCULAR RESEARCH Squalene 60 softgels
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Skutki uboczne

U 50 kobiet przyjmujących skwalen przez 3 miesiące, dawki wahające się od 13,5 do 27 gramów na dobę powodowały luźne stolce. Ten efekt uboczny był niewielki i przejściowy. Zidentyfikowano kilka przypadków wywołanego skwalenem, przewlekłego egzogennego lipidowego zapalenia płuc. Może to być spowodowane wdychaniem cząstek skwalenu. Może to być dobry powód, aby unikać gotowania z oliwą z oliwek w wysokich temperaturach, która zawiera skwalen [43]. Jeden przypadek lipidowego zapalenia płuc wiązano z przyjmowaniem skwalenu w postaci oleju z wątroby rekina [44]. Doustne spożywanie skwalenu jest stosunkowo bezpieczne, biorąc pod uwagę, że skwalen występuje naturalnie w pożywieniu. Jednak stosowanie skwalenu u kobiet w ciąży nie jest zalecane, ponieważ bezpieczeństwo nie było dokładnie oceniane w tej populacji. Skwalen dodany do szczepionek może być powiązany z szeregiem działań niepożądanych, w tym [45, 46]:

- syndrom wojny w zatoce (Gulf War Syndrome) - objawy takie jak zmęczenie, ból, zaburzenia funkcji poznawczych, bezsenność i zaburzenia nastroju,

- ból w miejscu wstrzyknięcia,

- wysypka w miejscu wstrzyknięcia,

- stwardnienie tkanek miękkich,

- ból w mięśniach,

- ból głowy,

- ogólny dyskomfort,

- narkolepsja u dzieci i dorosłych.

Dlatego możliwe jest, że bezpośredni zastrzyk skwalenu, nawet z innymi potencjalnymi korzyściami, jakie może on odgrywać w szczepieniach, może nadal prowadzić do negatywnych skutków.

Ograniczenia i zastrzeżenia

Istnieje bardzo niewiele badań na ludziach, które potwierdzają korzyści płynące ze stosowania skwalenu. Ponieważ wiele badań dotyczących skwalenu przeprowadzono w modelach komórkowych lub zwierzęcych, trudno jest mieć pewność co do porównywalnych skutków u ludzi.

Interakcje skwalenu z lekami

Nie są znane żadne interakcje skwalenu z lekami. Niezbędne są pogłębione badania

Dawkowanie

Szacuje się, że średnie spożycie skwalenu wynosi około 30 mg na dobę [47]. Jednak, gdy oliwa z oliwek odgrywa bardziej znaczącą rolę w diecie, np. dieta śródziemnomorska, poziom skwalenu może osiągnąć od 200 do 400 mg dziennie. Suplementy oleju z wątroby rekina zawierają zwykle od 120 do 500 mg skwalenu na dawkę. Badania wykazały, że suplementy skwalenu są tolerowane do 27 gramów z łagodnymi efektami ubocznymi [48].

Wariacje genetyczne, które mogą zmienić Twoją odpowiedź na suplementację skwalenem

Niektóre geny mogą zwiększać lub zmniejszać twoją odpowiedź na suplementy skwalenu.

FDFT1: Ten gen koduje enzym syntazy skwalenu, który jest odpowiedzialny za wewnętrzną syntezę skwalenu. Odmiany tego genu mogą zmniejszać lub zwiększać naturalne poziomy skwalenu, co wskazywałoby na to, jak skuteczna będzie suplementacja skwalenu.

SQLE: Ten gen koduje enzym epoksydazy skwalenu, który jest odpowiedzialny za rozkładanie skwalenu. Odmiany tego genu mogą zmniejszać skuteczność skwalenu lub zwiększać jego ilość w krwioobiegu. Wyższe poziomy epoksydazy skwalenowej u pacjentów są powiązane z rakiem piersi, jajnika i jelita grubego [49].

Recenzje użytkowników

Czyste suplementy skwalenu nie są dostępne w sprzedaży. Dlatego ludzie używają suplementów oleju z wątroby rekina, aby skorzystać z dobrego wpływu skwalenu. Jeden z pacjentów otrzymujących chemioterapię zaczął stosować olej z wątroby rekina. Twierdzi, że suplement przedłużył jego życie i poprawił jakość życia. Ten użytkownik twierdził również, że olej był łatwy do przyjmowania i strawienia i nie spowodował żadnych skutków ubocznych. Inny użytkownik stwierdził, że olej z wątroby rekina pomógł wyleczyć ból gardła w ciągu jednego dnia i nie spowodował żadnych skutków ubocznych. Wielu użytkowników stwierdziło, że nie mieli żadnych negatywnych skutków ubocznych związanych z przyjmowaniem oleju z wątroby rekina.