Cholesterol – jak obniżyć wysoki poziom? 

Cholesterol odgrywa kluczową rolę w organizmie, pomagając w produkcji niezbędnych hormonów i enzymów. Ale zbyt wysoki cholesterol może powodować mnogość problemów, takich jak zablokowanie tętnic, co, w wyniku braku leczenia może prowadzić, do zawału serca lub udaru mózgu. W poniższym artykule postaramy się przedstawić wam sprawdzone metody na obniżenie cholesterolu oraz rozwiejemy wątpliwości na temat tego, co uważamy za „zdrowy” poziom cholesterolu.

Badanie poziomu cholesterolu jest wykonywane bardzo często. Jednak bardzo często wyniki nie są odpowiednio analizowane przez lekarzy, a pacjent nie otrzymuje instrukcji jakie zmiany wprowadzić w stylu życia, aby zadbać o swoje zdrowie. W związku z tym warto poświęcić trochę czasu i dowiedzieć się samemu jakie wyniki i objawy powinny nas niepokoić oraz jak możemy zadbać o obniżenie poziomu cholesterolu.

Czym właściwie jest cholesterol?

Cholesterol jest rodzajem tłuszczu (sterol). Cholesterol jest stosowany do budowy błon komórkowych, hormonów, tkanek i produkcji witaminy D. Cholesterol jest spożywany w różnych produktach, takich jak jajka, mięso, masło i przetwory mleczne[1].

Nasze ciało w dużej mierze zależy od cholesterolu. Ludzie mają ponad 100 genów, które wpływają na produkcję, ruch i rozpad cholesterolu. Cholesterol i jego produkty rozpadu są niezbędne dla wchłaniania składników odżywczych, rozmnażania, regulacji wody, regulacji soli i metabolizmu wapnia [2].

Cholesterol odgrywa dużą rolę w produkcji steroidów. Jest on rozkładany (przez cytochrom P450scc) w korze nadnerczy w celu wytworzenia pregnenolonu, który jest stosowany do wytwarzania wszystkich steroidów [3].

Jakie funkcje pełni w organizmie cholesterol? Najważniejszą funkcją cholesterolu jest jego aktywność w błonach komórkowych. Cholesterol kontroluje ruch cząsteczek przez błony komórkowe, pomagając komórkom komunikować się między sobą [4].

Cholesterol powstaje w wątrobie, jelicie i innych narządach. Większość cholesterolu powstaje poza wątrobą [5].

Cholesterol powstaje z lanosterolu w 8 krokach. Zaburzenia genetyczne mające wpływ na którykolwiek z tych etapów mogą powodować poważne problemy zdrowotne [6].

Przeciętnie ludzie produkują 10 mg cholesterolu dziennie na kg masy ciała. Produkcja zależy od indywidualnego zapotrzebowania danej osoby. Jeśli spożywasz produkty bogate w cholesterol, zmniejsza się zapotrzebowanie na jego produkcję wewnątrz organizmu [7].

Pomiar cholesterolu

Całkowity cholesterol jest mierzony za pomocą metody zwanej testem profilu tłuszczu we krwi (profil lipidowy). Test mierzy maksymalnie 4 parametry [9]:

• Cholesterol całkowity,
• Cholesterol o dużej gęstości (HDL),
• Cholesterol lipoproteinowy o niskiej gęstości (LDL),
• Trójglicerydy.

Każda osoba powyżej 45 roku życia powinny regularnie badać poziom cholesterolu. Osoby poniżej 45. roku życia, ale z rodzinną historią chorób serca, cukrzycą lub przewlekłą chorobą nerek, powinny także kontrolować poziom cholesterolu[10].

Cholesterol całkowity jest najłatwiejszym i najtańszym parametrem do pomiaru, zaleca się pomiar LDL i HDL, ponieważ mogą one być lepszymi markerami chorób serca [11].

Cholesterol i inne tłuszcze

Cholesterol jest prekursorem cholesterolu LDL, HDL i lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL). VLDL wytwarza LDL, który blokuje tętnice (miażdżyca), a HDL może zapobiegać chorobom serca [12].

Dieta silnie wpływa na związek między cholesterolem a tymi tłuszczami. Przy dietach o niskiej zawartości cholesterolu, wątroba szybko usuwa zarówno LDL, jak i VLDL, więc poziom LDL we krwi pozostaje bardzo niski [13].

W przypadku diet bogatych w cholesterol zmniejsza się szybkość usuwania VLDL. Zwiększa to produkcję LDL, co może być szkodliwe dla naszego zdrowia. Produkcja HDL również wzrasta wraz z większym poziomem cholesterolu [14].

Normy cholesterolu

Normalny zakres

Poziom twojego całkowitego cholesterolu powinien utrzymać się na poziomie <200 mg / dL. Zaleca się spożywać od 200 do 300 mg cholesterolu dziennie. Stężenia LDL poniżej 130 mg / dL również uważane są korzystne.

Zdrowe zakresy dla HDL obejmują [15]:

• Dla mężczyzn:> 40 mg / dL
• Dla kobiet:> 50 mg / dL

Jednak te wartości nie są jedynymi wskaźnikami zdrowia. Dwie osoby o tym samym poziomie cholesterolu mogą różnić się do 4,5 razy większym ryzykiem udaru, w zależności od innych czynników, takich jak genetyka, ciśnienie krwi i palenie [16].

Wysokie zakresy cholesterolu - objawy

Poziom cholesterolu jest bardzo ściśle regulowany przez organizm. Dlatego okresowe i niewielkie wzrosty poziomu cholesterolu nie są dużym problemem. Jednakże, gdy poziomy cholesterolu są konsekwentnie zwiększane, może to prowadzić do poważnych schorzeń.

Wysoki poziom cholesterolu całkowitego wynosi> 240 mg / dL [17].

Co może grozić w przypadku wysokiego cholesterolu? Największym problemem związanym z podwyższonym poziomem cholesterolu jest nagromadzenie LDL, co zwiększa ryzyko chorób serca. Cholesterol w tętnicach może powodować płytki miażdżycowe, które są nagromadzeniami tłuszczów, które powodują zwężenie naczyń krwionośnych i zmniejszają przepływ krwi [18].

Zatkane tętnice mogą ostatecznie całkowicie się zamknąć, prowadząc do zawału serca lub udaru. W niektórych przypadkach płytka może się rozerwać, powodując nagromadzenie tłuszczów w krwioobiegu. Powoduje to krzepnięcie krwi i zmniejszenie przepływu krwi w innym miejscu ciała [19].

Cholesterol jest również toksyczny dla niektórych komórek i może wywoływać odpowiedź immunologiczną prowadzącą do zniszczenia ścian tętnic. Zmniejsza to przepływ krwi do tkanek i powoduje uszkodzenia [20].

Inne objawy, które mogą pojawić się przy podwyższonym poziomie cholesterolu to [21]:

• Kamienie żółciowe,
• Dysfunkcja wątroby,
• Bezpośrednia blokada naczyń krwionośnych (zatorowość kryształów cholesterolu),
• Nieregularne żółte plamy na skórze (Xanthomas),
• Choroba Alzheimera,
• Ból w klatce piersiowej i dławica piersiowa,
• Problemy ze wzrokiem,
• Zatykanie naczyń krwionośnych zaopatrujących mózg w tlen i substancje odżywcze(choroba tętnic szyjnych)

Niskie zakresy cholesterolu

Uważa się, że <140 mg / dL cholesterolu może wywoływać negatywne skutki [22].

Istnieją powiązania między obniżonym poziomem cholesterolu a zaburzeniami psychicznymi. W badaniu z udziałem 394 pacjentów (obserwacja) depresja była 3 razy częstsza u osób z obniżonym poziomem cholesterolu [23].

Obniżony poziom cholesterolu powodował również zwiększone ryzyko śmierci z powodu samobójstwa lub urazu. Niektóre badania wykazały związek tylko u mężczyzn [24].

Podczas porównywania dokumentacji medycznej i kryminalnej obniżenie poziomu cholesterolu zwiększyło ryzyko brutalnej przestępczości. Inne badania wykazały powiązania między obniżonym poziomem cholesterolu a aspołecznymi zaburzeniami osobowości oraz lękiem [25].

Obniżenie poziomu cholesterolu może zmniejszyć produkcję serotoniny, przyczyniając się do zaburzeń zdrowia psychicznego [26].

Niektóre badania powiązały również niski poziom cholesterolu z rakiem. W badaniu (RCT) 12241 pacjentów, osoby z obniżonym poziomem cholesterolu (<159 mg / dL) miały większe szanse zachorowania na raka [27].

W innym badaniu (RCT) 70179 pacjentów, osoby z wyższym poziomem LDL miały o 43% mniejsze ryzyko zachorowania na raka [28].

Niski poziom cholesterolu, szczególnie w okresach rozwoju organizmu, może prowadzić do wielu różnych zespołów wad. Te zespoły są głównie spowodowane genetycznymi problemami w tworzeniu cholesterolu. Pomocne mogą być dietetyczne suplementy cholesterolu, ale prognozy są złe [29].

Co wpływa na zwiększenie poziomu cholesterolu?

Dieta odgrywa ważną rolę w równoważeniu cholesterolu. Wysoka ilość tłuszczów nasyconych może radykalnie zwiększyć poziom cholesterolu we krwi. Wzrost ten pogłębia otyłość [30].

Ciało ma wiele mechanizmów ochronnych, które powstrzymują drastyczny wzrost poziomu cholesterolu. Zagrożenie dla zdrowia wynikające z wysokiego poziomu cholesterolu wynika z konsekwentnego spożywania produktów wysokotłuszczowych [31].

Główne źródła cholesterolu to jaja, produkty mleczne i mięsa. Szacuje się, że 24,6% całkowitego spożycia cholesterolu w diecie w USA pochodzi z jaj i potraw z jaj. Kurczak i wołowina stanowią odpowiednio 12,5% i 11% [32].

Nie wiadomo, czy cholesterol z diety może powodować choroby serca. Zgodnie z dużą metaanalizą (40 badań i 362 555 pacjentów) - nie może. W USA nadal nie zaleca się jednak spożywania więcej niż 300 mg / per dzień cholesterolu [33].

W innych krajach, takich jak Australia, Kanada, Korea i Indie, nie ma ograniczeń dotyczących cholesterolu, ale tylko w przypadku tłuszczów nasyconych i trans, które mogą być bardziej niebezpieczne dla chorób serca [34].

Inne czynniki związane ze stylem życia, takie jak palenie, mogą również wpływać na poziom cholesterolu. Rzucenie palenia może zwiększyć poziom HDL o 24 razy, co widać w badaniu (DB-RCT) 1 504 osób palących [35].

Wykazano także, że ćwiczenia podnoszą poziom HDL, jednocześnie obniżając poziom LDL. Dlatego brak aktywności fizycznej może powodować wzrost złego cholesterolu [36].

W badaniu (RCT) 26 ochotników płci męskiej zwiększony stres psychiczny zwiększył poziom cholesterolu całkowitego [37].

Ludzie, którzy są oporni na insulinę lub nie mogą rozkładać glukozy lub kwasów tłuszczowych, mogą również mieć wysoki poziom cholesterolu [38].

Niektórzy ludzie mają zmniejszoną aktywność genów, które rozkładają cholesterol (transportery wiążącej ATP (ABC)). Może to zwiększyć poziom cholesterolu i zmniejszyć odpowiedź na leczenie cholesterolem [39].

Rodzinna hipercholesterolemia jest chorobą dziedziczną, która jest spowodowana mutacjami w kilku genach, w tym tych, które są odpowiedzialne za[40]:

• Receptor LDL,
• Apolipoproteina B.

Powoduje to problemy z usuwaniem LDL [41].

Niedoczynność tarczycy i problemy z nerkami (zespół nerczycowy) mogą również zwiększać poziom cholesterolu [42].

Cholesterol nie-HDL

Cholesterol nie-HDL określa poziom lipoprotein aterogennych, które biorą udział w procesie miażdżycowym i mogą zacząć odkładać się w blaszce miażdżycowej. Jest to taki parametr, który wylicza się różnicą między stężeniem cholesterolu całkowitego (TC) oraz HDL. Jest to bardzo ważny wskaźnik mówiący o ryzyku chorób sercowo-naczyniowych. Dodatkowo jest istotnym parametrem u osób, u których występuje podwyższony poziom trójglicerydów i utrudniony jest u nich pomiar cholesterolu LDL

Cholesterol HDL vs LDL – dobry kontra zły cholesterol

Cholesterol całkowity to głównie suma HDL - dobrego i LDL, czyli złego cholesterolu. Ich normy podawane są w następujących parametrach: mmol/l (milimole na litr) lub w mg/dl (miligramy na decylitr).
HDL, czyli potocznie mówiąc dobry cholesterol, to lipoproteina wysokiej gęstości. Transportuje ona cholesterol z organizmu do wątroby. LDL natomiast, czyli zły cholesterol, działa odwrotnie, przenosząc cholesterol z wątroby do komórek całego organizmu. Proces ten odbywa się bardzo szybko, dlatego też zły cholesterol otaczając ściany naczyń krwionośnych może prowadzić do ich zwężenia, w efekcie czego rozwija się miażdżyca.

Jaka jest dieta na cholesterol? – dieta antycholesterolowa

Dieta na cholesterol ma za zadanie nie tylko obniżyć jego całkowite stężenie we krwi, ale przede wszystkim utrzymanie bezpiecznego poziomu złego cholesterolu - LDL. Jest to wartość 100-115 mg/dl (2,5-3 mmol/l).

Skuteczna dieta antycholesterolowa powinna być oparta na kilku wskazówkach:

• ograniczenie produktów odzwierzęcych,
• częstsze sięganie po warzywa, owoce i naturalne soki,
• unikanie nabiału, podrobów, czekolad, kremów i ciast,
• zastąpienie smażenia gotowaniem na parze,
• wybieranie produktów o niskiej zawartości tłuszczu,
• zastępowanie mięsa rybami, najlepiej tymi morskimi,
• ograniczenie tłuszczów trans znajdujących się m.in w gotowych daniach typu instant, fast foodach, margarynach twardych, potrawach smażonych na głębokim tłuszczu i chipsów,
• picie dużej ilości wody.

Sposoby na obniżenie poziomu cholesterolu

Przeprowadziliśmy kompleksowy przegląd literatury, aby stworzyć nasz Lab Test Analyzer, który zapewnia oparte na dowodach i praktyczny styl życia, dietę i rekomendacje suplementów zgodnie z poziomem cholesterolu.

1. Zmiany stylu życia redukują poziom cholesterolu

Rzucenie palenia może zmniejszyć poziom cholesterolu

Modyfikacje stylu życia mogą znacznie przyczynić się do utrzymania zdrowego poziomu cholesterolu. W jednym badaniu (DB-RCT) 923 dorosłych palaczy rzuciło papierosy, a ich poziom HDL zwiększył się o 2,4 mg / dL [43].

Badanie porównujące kobiety palące i niepalące również wykazało, że osoby palące miały wyższy poziom cholesterolu całkowitego (197 mg / dl vs. 189,1 mg / dL) i miały niższe poziomy HDL (45 mg / dl vs. 52,1 mg / dL) [44] .

Aktywność fizyczna może zmniejszyć poziom cholesterolu

Zwiększenie aktywności fizycznej może obniżyć poziom cholesterolu. W badaniu 123 dzieci zwiększenie aktywności pomogło zwiększyć poziom HDL, jednocześnie obniżając poziom cholesterolu LDL i cholesterolu całkowitego [45].

Ten sam efekt obserwuje się u dorosłych. Metaanaliza 51 badań i 4,700 dorosłych wykazała, że ​​ćwiczenia aerobowe, takie jak bieganie i jazda na rowerze, zwiększały HDL o 4,6% i obniżały poziom LDL o 5%. W innym badaniu (RCT) 235 osób dorosłych wykazano, że ćwiczenie zmniejszyło także poziom cholesterolu całkowitego [46].

Dieta może zrównoważyć poziom cholesterolu

Co jeść, aby obniżyć poziom cholesterolu? Zdrowa dieta jest kluczem do utraty wagi. Dieta American Step Association 2, która polega na zwiększaniu ilości ryb, warzyw, owoców i niskotłuszczowych produktów mlecznych przy jednoczesnym zmniejszeniu spożycia soli i alkoholu, obniża poziom cholesterolu całkowitego. Ta dieta redukuje również LDL nawet o 20% [47].

Właściwa dieta może spowodować znaczną utratę wagi. W badaniu (DB-RCT) 384 pacjentów utrata masy ciała spowodowała zmniejszenie całkowitego cholesterolu o 25 do 30 mg / dL [48].

Redukcja stresu obniża poziom cholesterolu

Zmniejszenie stresu może pomóc obniżyć poziom cholesterolu. W badaniu z udziałem 26 dorosłych, zwiększony stres psychiczny zwiększył poziom cholesterolu całkowitego. Poziom cholesterolu pozostał wysoki nawet po ustąpieniu stresu, wskazując na długoterminowe konsekwencje [49].

W innym badaniu z udziałem 40 nauczycieli akademickich i 40 gospodyń domowych porównano poziomy stresu między dwiema grupami. Gospodynie domowe wykazywały większy stres środowiskowy, psychologiczny i fizjologiczny, który powodował wyższy poziom cholesterolu całkowitego i LDL [50].

2) Leki mogą zmniejszać poziom cholesterolu

Cholesterol można zmniejszyć za pomocą leków, takich jak statyny, które zmniejszają ilość cholesterolu wytwarzanego przez wątrobę. Statyny zwiększają wychwyt LDL w wątrobie, jednocześnie zwiększając poziom cholesterolu HDL. Są one postrzegane jako bardzo bezpieczne [51].

Niektóre przykłady statyn obejmują [52]:

• Symwastatyna,
• Lowastatyna,
• Prawastatyna,
• Atorwastatyna,
• Rosuvastatin.

W dużym badaniu (RCT u 284 pacjentów z otępieniem i 1080 zdrowych) statyny zmniejszyły ryzyko rozwoju demencji u zdrowych uczestników. Inne badanie (RCT) 60 349 pacjentów wykazało, że przyjmowanie statyn zmniejsza szanse na rozwój choroby Alzheimera o 60 do 73% [53].

W innym badaniu (RCT) 4444 pacjentów z chorobami serca ustalono, że symwastatyna obniża całkowity cholesterol o 26%, LDL o 36%, a ryzyko śmierć o 30%. Obniżanie poziomu LDL zawsze okazało się korzystne w walce z potencjalną chorobą serca [54].

Chociaż głównymi lekami obniżającymi poziom cholesterolu są statyny, przydatne są inne leki, takie jak środki wiążące kwasy żółciowe. W zależności od dawki leki te zmniejszają LDL nawet o 30% i zmniejszają ryzyko chorób serca [55].

Inne leki, które mogą obniżać poziom cholesterolu to [56]:

• Clofibrate,
• Colestipol,
• Cholestyramina,
• Gemfibrozyl,
• Fibraty,
• Niacyna,
• Ezetimibe,
• Lomitapide,
• Mipomersen.

Skutki uboczne leków obniżających poziom cholesterolu

Terapie obniżające poziom cholesterolu mogą również powodować pewne skutki uboczne. Terapia statynami, która jest leczeniem pierwszego wyboru w celu zmniejszenia stężenia cholesterolu, może powodować ból mięśni lub zapalenie (zapalenie mięśni) u 8 do 9% pacjentów.

Leczenie statyną może również zwiększać częstość występowania cukrzycy typu 2, co widać w metaanalizie 13 badań z udziałem 91 140 pacjentów.

3) LDL można usunąć z krwi

Procedura zwana aferezą lipoproteinową usuwa LDL z krwi. Jest to opcja dla osób, które nie reagują na leki i mają bardzo wysoki poziom cholesterolu. Metoda ta zmniejsza LDL nawet o 60% u pacjentów z rodzinną hipercholesterolemią.

W innym badaniu 45 pacjentów z wysokim poziomem cholesterolu opornym na leki wykazało, że afereza lipoproteinowa obniżyła cholesterol całkowity o 57%, LDL o 55,9%, a HDL zwiększył się o 14,3%. U prawie wszystkich pacjentów zaobserwowano poprawę jakości życia i sprawności.

W innym badaniu z udziałem 14 pacjentów z hipercholesterolemią, afereza lipoproteinowa była bezpieczna długotrwale (przez ponad 10 lat) i powodowała średni spadek LDL o 82%.

Istnieją różne typy aferezy lipoproteinowej [62]:

• Immunoadsorpcja,
• Wywołane heparyną pozaustrojowe wytrącanie LDL / fibrynogenu,
• Adsorpcja LDL siarczanu dekstranu,
• Hemoperfusion LDL.